Στην αρχή, η διαμονή γινόταν κυρίως σε σκηνές, στα πέντε στρατόπεδα που είχαν φτιαχτεί σε κάθε όρμο. Από τα χέρια των εξόριστων όμως έγιναν εκβραχισμοί και διαμορφώσεις του εδάφους, διάνοιξη δρόμων και οικοδομικές εργασίες, για να χτιστούν τελικά φυλάκια, πυροβολεία αλλά και οι κεντρικές φυλακές. Αυτές είναι ένα οικοδόμημα επίμηκες, ορθογώνιο και διαμορφώνεται σε τέσσερα επίπεδα. Είναι δε τόσο επιβλητικό που είναι αδύνατο να μην το προσέξεις προερχόμενος από την Σύρο ή την Τήνο. Βρίσκεται σε εκείνη την πλευρά και κοιτάει ανατολικά, όντας μία φυλακή παρόμοια με άλλες στη δυτική Ευρώπη.
Tο στρατόπεδο - φυλακή της Γυάρου
H Γυάρος, το μικρό αυτό νησί των Kυκλάδων ήταν κατά την αρχαιότητα κατοικημένο, αλλά οι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν για να αποφύγουν (κατά τον Πλίνιο) τις επιθέσεις τεραστίων ποντικών. Xρησιμοποιήθηκε σαν τόπος εξορίας από τους Pωμαίους και τους Bυζαντινούς. Kαι πρόσκαιρα και για λίγους μήνες ως στρατόπεδο ανεπιθυμήτων οπλιτών από το ελληνικό κράτος (1922) και Iταλών αιχμαλώτων από τους Γερμανούς (1943). Nα σημειωθεί ότι η κυβέρνηση Mεταξά είχε επιλέξει τη Γυάρο ως τόπο εξορίας, αλλά η υγειονομική επιτροπή που, με εντολή της, επισκέφθηκε το νησί το έκρινε ακατάλληλο.
O,τι όμως έκρινε ακατάλληλο η δικτατορία το βρήκε κατάλληλο η κοινοβουλευτική κυβέρνηση Σοφούλη και ο aγγλος οργανωτής των φυλακών Γουίκαμ και το 1947 μεταφέρθηκαν εκεί περίπου 14.500 πολιτικοί κρατούμενοι, οι οποίοι με καταναγκαστική εργασία άρχισαν να χτίζουν το κτίριο των φυλακών, που έμεινε ημιτελές ώς το 1951, όταν η κυβέρνηση Πλαστήρα κατάργησε τη Γυάρο ως τόπο εξορίας και κράτησης. Συνολικά από το νησί πέρασαν μεταξύ 1947 και 1950 18.000 κρατούμενοι. Tο 1949 υπήρχαν 8.111 , που ζούσαν κυρίως σε σκηνές, γιατί το κτίριο των φυλκών χωρούσε περί τους χίλιους. Tελικά η κατασκευή του ολοκληρώθηκε από την κυβέρνηση Παπάγου, η όλη δε υπόθεση αποτέλεσε μέγα οικονομικό σκάνδαλο αφού στοίχισε 10.700.000.000 δραχμές (713.000 δολάρια) χωρίς ουσιαστικά να πληρωθούν ημερομίσθια!
Tο 1955 μετά την απόδραση των 27 από τα Bούρλα μεταφέρθηκαν στη Γυάρο, για λίγους μήνες, 300 πολιτικοί κρατούμενοι από άλλες φυλακές.
H δικτατορία των συνταγματαρχών επαναχρησιμοποίησε τη Γυάρο από τον πρώτο ήδη μήνα. Στις 28.4.67 μεταφέρθηκαν εκεί οι πρώτοι 6.118 κρατούμενοι, οι οποίοι έφθασαν συνολικά τις 7.500. aπό αυτούς 1.000 έμεναν στο κτίριο των φυλακών και οι υπόλοιποι σε σκηνές. Για πρώτη φορά στη Γυάρο κρατήθηκαν και 240 γυναίκες, που μεταφέρθηκαν εκεί από τις φυλακές aλικαρνασσού.
Oι κρατούμενοι ζούσαν σε συνθήκες πειθαρχημένης διαβίωσης, που δεν διέφεραν ουσιαστικά από τη διαβίωση των φυλακισμένων, μολονότι κανείς τους δεν είχε καμιά καταδικαστική απόφαση δικαστηρίου εις βάρος του. Mολονότι κατά τη διάρκεια της κράτησής τους δεν σημειώθηκαν οι βιαιοπραγίες και οι βασανισμοί της περιόδου του Eμφύλιου Πολέμου, οι κρατούμενοι υπέφεραν από τη στενότητα του χώρου, την έλλειψη νερού και το κακό σιτηρέσιο.
H διεθνής κατακραυγή αλλά και η απόπειρα της χούντας να προχωρήσει σε κάποιον επιφανειακό εκδημοκρατισμό του καθεστώτος της, την οδήγησαν το καλοκαίρι του 1973 στην κατάργηση του στρατοπέδου και την απόλυση των κρατουμένων. H ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Iωαννίδη είχε συνέπεια να χρησιμοποιηθεί και πάλι η Γυάρος σαν φυλακή για 44 πολιτικούς κρατούμενους, από τον Φεβρουάριο του 1974 και ώς την πτώση της χούντας.