Το πρωί της  9ης Μαϊου 1968 το κορυφαίο στέλεχος της αντιδικτατορικής αντίστασης και πρώην βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς άφηνε την τελευταία του πνοή από τα σκληρά βασανιστήρια των χουντικών στο κτήριο της ΚΥΠ, το σημερινό Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Οι δικτάτορες απέδωσαν το θάνατό του σε φυσικά αίτια. Όμως, οι συγκλονιστικές φωτογραφίες που αποκαλύφθηκαν μεταπολιτευτικά απέδειξαν ότι ο θάνατος του βετεράνου αγωνιστή ήταν ένα ακόμη έγκλημα της δικτατορίας των Απριλιανών.

Ο Γιώργης Τσαρουχάς συνελήφθη στα διόδια της Λεπτοκαρυάς από όργανα της Ασφάλειας μαζί με άλλους τρεις συντρόφους του που κατέβαιναν στην Αθήνα με αυτοκίνητο, τη νύχτα της 8ης Μαϊου 1968. Σκοπός του ταξιδιού ήταν να συναντηθεί με στελέχη του ΠΑΜ και να μεταφέρει στην Αθήνα, ως γραμματέας της κομματικής οργάνωσης του ΚΚΕ Θεσσαλονίκης, της απόφαση της τοπικής οργάνωσης σχετικά με τη θέση της στο διασπασμένο κόμμα. Το χειρόγραφο σημείωμα –απόφαση της ΚΟΘ του ΚΚΕ που «εγκρίνει ανεπιφύλακτα την απόφαση του Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ για το Εσωτερικό με την οποία αρνείται την εγκυρότητα των αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας»- ο Τσαρουχάς το κατάπιε κατά τη σύλληψή του για να μη πέσει στα χέρια των διωκτών του.

  

Ο Γιώργης Τσαρουχάς (1912-1968)

Ο Τσαρουχάς μεταφέρθηκε στα κρατητήρια της ΚΥΠ, στο Γ’ Σώμα Στρατού και υποβλήθηκε σε σκληρά βασανιστήρια από όργανα της χούντας, τα ονόματα των οποίων δεν αποκαλύφθηκαν ούτε στη δίκη που έγινε το 1979. Τα πολλά πλήγματα των βασανιστών στο σώμα του στάθηκαν μοιραία για τον Τσαρουχά που άφησε την τελευταία του πνοή τις πρώτες ώρες της 9ης Μαϊου. Το καθεστώς απέδωσε το θάνατό του σε καρδιακή προσβολή και η ταφή του έγινε εσπευσμένως, χωρίς να ανοιχτεί το φέρετρό του, στο νεκροταφείο της Ευαγγελίστριας. Κάποια στιγμή μόνο, ο στρατιώτης φρουρός επέτρεψε στους οικείους του νεκρού να ανασηκώσουν το φέρετρο για να δώσουν τον τελευταίο ασπασμό στην εκκλησία του νεκροταφείου και να διαπιστώσουν τις κακώσεις στο πρόσωπό του. Ο ιατροδικαστής Εμμ. Νόνας, που ενήργησε νεκροψία- νεκροτομή την επομένη του θανάτου του Τσαρουχά, απέδωσε το θάνατό του σε έμφραγμα του μυοκαρδίου, αλλά ανέφερε στην έκθεση του ότι «διαπίστωσε πολυαρίθμους κακώσεις εξωτερικής επιφανείας, ποικίλης εκτάσεως και μορφής εις διάφορα σημεία του σώματος».

Συγκλονιστικό εύρημα

Στη διάρκεια της δικτατορίας οι υπεύθυνοι της δολοφονίας προσπάθησαν να συγκαλύψουν τα βασανιστήρια και το έγκλημα και να αποδώσουν το θάνατο του Γιώργη Τσαρουχά σε φυσικά αίτια. Μετά την δικτατορία, όμως, αποκαλύφθηκαν συγκλονιστικά φωτογραφικά τεκμήρια που απέδειξαν ότι ο θάνατός του ήταν ένα ακόμη έγκλημα της χούντας. Ο ανακριτής του Α’ Τμήματος Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης Χρήστος Ηλιάδης, που ανέλαβε την υπόθεση το 1975, μετά από εξονυχιστική έρευνα και επίμονη ανάκριση όλων των εμπλεκομένων στο θάνατο του Τσαρουχά, αποκάλυψε σε θυρίδα της Υπηρεσίας Σήμανσης ένα φιλμ με αρκετές φωτογραφίες του οικτρά κακοποιημένου σώματος του νεκρού βουλευτή. Σ’ αυτές τις φωτογραφίες διακρίνονται τα πολλά χτυπήματα και μαστιγώματα στην πλάτη, το κεφάλι, τους μηρούς και άλλα σημεία του σώματος, εκχυμώσεις και πρηξίματα, που προφανώς προκάλεσαν το θάνατο. Κατά την εξέταση των φωτογραφιών από ειδικούς διαπιστώθηκαν 17 χτυπήματα και εκχυμώσεις στο σώμα του Τσαρουχά που απέδειξαν πειστικότατα ότι ο πρώην βουλευτής κακοποιήθηκε σκληρά το πρώτο εικοσιτετράωρο των «ανακρίσεων» στο κολαστήριο της ΚΥΠ, στο στρατόπεδο του Γ’ Σώματος Στρατού.

Η φωτογράφιση ανάλογων περιστατικών στο πανεπιστημιακό νεκροτομείο ήταν τυπική ρουτίνα για τον φωτογράφο της Σήμανσης και αποθηκεύτηκε στο αρχείο της. Οι δράστες όμως και οι ηθικοί αυτουργοί της ΚΥΠ, για άγνωστους λόγους, δεν ενδιαφέρθηκαν για την καταστροφή τους κι έτσι διασώθηκαν τα αδιάψευστα πειστήρια των βασανιστηρίων και της δολοφονίας του Γιώργη Τσαρουχά από όργανα της χούντας.

Δεν «πλήρωσαν» οι δολοφόνοι του

Μετά από τρεις αναβολές έγινε τελικά η δίκη για τη δολοφονία του τέως βουλευτή  και ηγετικού στελέχους του αντιδικτατορικού αγώνα Γιώργη Τσαρουχά στο Μικτό Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης το Μάιο και Ιούνιο του 1979. Κατηγορούμενοι ήταν αξιωματικοί του στρατού και της χωροφυλακής που ενεπλάκησαν στη σύλληψη, την ανάκριση και το θάνατο του Τσαρουχά στα κρατητήρια της ΚΥΠ, στο Γ’ Σώμα Στρατού.

Η ακροαματική διαδικασία της πρώτης δίκης, που κράτησε 23 μέρες, δεν μπόρεσε να αποκαλύψει τους πραγματικούς δράστες της δολοφονίας, καθώς δεν υπήρξαν αποδεικτικά στοιχεία για την ταυτότητα των βασανιστών. Πολλοί εμπλεκόμενοι στην υπόθεση κατέθεσαν ως μάρτυρες κατηγορίας καθώς τα αδικήματά τους είχαν παραγραφεί. Η δικαστική έρευνα ξεκαθάρισε αμετάκλητα μόνο ότι ο θάνατος του Τσαρουχά προήλθε από τα πλήγματα των βασανιστών και όχι από τη χρόνια καρδιοπάθεια του βουλευτή. Έτσι οι καταδικασθέντες περιορίστηκαν σε πέντε ανώτερους και ανώτατους αξιωματικούς που κατηγορούνταν για ηθική αυτουργία, συνέργεια και κατάχρηση εξουσίας.

 

Ακολούθησαν δύο ακόμη δίκες σε δεύτερο βαθμό το 1982 στα Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Κατερίνης και το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Θεσσαλονίκης, τα οποία μείωσαν τις ποινές. Στους καταδικασθέντες αξιωματικούς επιβλήθηκαν οι παρακάτω ποινές: στον υποστράτηγο Στέφανο Καραμπέρη, διοικητή της ΚΥΠ, όπου πέθανε από τα βασανιστήρια ο Τσαρουχάς, κάθειρξη 10 χρόνων και 9 μηνών (μετά την έφεση 5 χρόνια), στον υποστράτηγο Φωκίωνα Καραπάνο, διοικητή Δικαστικού του Γ΄ ΣΣ, φυλάκιση 5 χρόνων (μετά την έφεση 3 χρόνια), στον υποστράτηγος Δημήτριο Τασσόπουλο, διοικητή της 87 Σ.ΔΙ., φυλάκιση ενός χρόνου, στον υποστράτηγο Χωροφυλακής Δημήτριο Σταματόπουλο, διοικητή της Εθνικής Ασφάλειας Θεσσαλονίκης, φυλάκιση ενός χρόνου και στο συνταγματάρχη Σταύρο Αναστασιάδη, αξιωματικό της ΚΥΠ στη Θεσσαλονίκη, φυλάκιση 22 μηνών.

«Η υπόθεση Τσαρουχά υπήρξε απόρροια καταστάσεων διαστρεβλωτικών του φρονήματος και της ηθικής συνείδησης αυτών των ανθρώπων», υπογράμμισε ο εισαγγελέας της έδρας Σπύρος Κανίνιας. Αποτίοντας φόρο τιμής στη μνήμη του δολοφονημένου βουλευτή και σημαίνοντος στελέχους του αντιδικτατορικού αγώνα, ο εισαγγελέας τόνισε ότι «την ώρα που ο Τσαρουχάς ενταφιάζεται στην ελληνική γη, ενταφιάζεται ηθικώς η δικτατορία».

«Αφήστε τον, δεν είναι αυτός!»

Ο Γιώργης Τσαρουχάς κακοποιήθηκε και τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι από ομάδα παρακρατικών και τη νύχτα που δολοφονήθηκε ο Γρηγόρης Λαμπράκης, στις 22 Μάη 1963. Παρότι ήταν βουλευτής και ζήτησε την προστασία των παριστάμενων αξιωματικών της Χωροφυλακής, αφέθηκε ακάλυπτος στη μανία των παρακρατικών, οι οποίοι τον λιντσάρισαν μέσα στο ασθενοφόρο που τον μετέφερε στο νοσοκομείο. Αν δεν τον αποτέλειωσαν είναι γιατί ο ομαδάρχης των τραμπούκων είπε στους παλικαράδες του: «Αφήστε τον, δεν είναι αυτός!», εννοώντας τον προγραμμένο Λαμπράκη.

Ο Τσαρουχάς δέχτηκε επίθεση στην είσοδο της αίθουσας όπου θα μιλούσε ο Λαμπράκης, την ώρα που συνομιλούσε με αξιωματικούς της «περιφρούρησης». Αιφνιδιαστικά ένας «αγανακτισμένος», ο παρακρατικός Χρ. Φωκάς, του επέφερε ένα τρομερό χτύπημα στο κεφάλι και άλλα χτυπήματα στο πρόσωπο εκστομίζοντας και βρισιές όπως «Βούλγαρε θα πεθάνεις». Ο δράστης δεν συνελήφθη, ενώ στις εκκλήσεις του τραυματισμένου βουλευτή να μεταφερθεί στο νοσοκομείο, οι αξιωματικοί αδιαφόρησαν. Όταν τελικά ήρθε το ασθενοφόρο, ομάδα των «αντιφρονούντων» όρμησαν στο αυτοκίνητο χτυπώντας τις λαμαρίνες για να μη μπει μέσα ο τραυματίας βουλευτής, ο οποίος αν και ζήτησε συνοδεία από τους αξιωματικούς δεν ανταποκρίθηκαν στο αίτημα. Λίγα μέτρα πιο κάτω, στη διασταύρωση Ερμού και Ίωνος Δραγούμη, έγινε νέα επίθεση κατά του ασθενοφόρου εν κινήσει. Μπήκαν από την πίσω πόρτα τρεις τραμπούκοι, ένας ήταν ο Αντώναρος Πιτσώκος, ακινητοποίησαν το αυτοκίνητο, άρχισαν να τον χτυπούν, τον έσυραν από το κρεβάτι του ασθενοφόρου και τον πέταξαν αναίσθητο και αιμόφυρτο στο οδόστρωμα…

Με τραύματα στο πρόσωπο και εγκεφαλική διάσειση ο Τσαρουχάς μεταφέρθηκε στο Α’ Βοηθειών και εν συνεχεία στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ όπου νοσηλεύτηκε για ένα μήνα. Στη συνέχεια εισήχθη σε κλινική της Αθήνας όπου παρέμεινε τρεισήμισι μήνες για θεραπεία. Για τον τραυματισμό του, στη δίκη του Λαμπράκη το 1966, καταδικάστηκε μόνο ο λιμενεργάτης Χρήστος Φωκάς σε φυλάκιση ενός χρόνου, για απλές σωματικές βλάβες και άλλες 8 μήνες για «διατάραξη της κοινής ειρήνης». Ο έτερος τραμπούκος, ο οπωροπώλης Αντώναρος Πιτσώκος, αθωώθηκε…

Τα αιματοβαμμένα ρούχα

Τα ματωμένα ρούχα του Γιώργη Τσαρουχά, που φορούσε κατά τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του στις 22 Μαϊου 1963, βρέθηκαν σε ένα χαρτοκιβώτιο στα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου Θεσσαλονίκης το 2010 και αποτελούσαν πειστήρια της δικογραφίας για τη δίκη που έγινε το 1966. Το πολύτιμο αυτό ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρη στην ευαισθησία των ανθρώπων στους οποίους είχε ανατεθεί να «καθαρίσουν» το χώρο. Το χαρτοκιβώτιο με τα ρούχα παραδόθηκε στην Εταιρία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων Κεν. και Δυτ. Μακεδονίας (ΕΔΙΑ), τα αποκάθαρε και τα διατηρεί στα αρχεία της. Το ταπεινό εύρημα με τη μεγάλη ιστορική αξία προορίζεται να παραδοθεί στο… μελλοντικό «Μουσείο Κοινωνικής Ιστορίας της Θεσσαλονίκης», που είναι αίτημα της πόλης.

Σύντομο βιογραφικό

Ο Γιώργης Τσαρουχάς γεννήθηκε το 1912 στο Δρυνοχώρι Ανατολ. Θράκης (περιοχή Αδριανούπολης) και εγκαταστάθηκε με την οικογένεια του ως πρόσφυγας το 1924 στην Καρπερή Σερρών. Τέλειωσε με στερήσεις το Γυμνάσιο Σιδηροκάστρου. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αλλά αποβλήθηκε από τη Νομική σχολή από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου για ένα χρόνο. Μετά τη λήξη της αποβολής του μεταγράφηκε στη Νομική σχολή Αθηνών απ’ όπου πήρε το πτυχίο του.

Από τα μαθητικά του χρόνια εντάχθηκε στο κομουνιστικό κίνημα, πολέμησε τους φασίστες Ιταλούς στο μέτωπο της Αλβανίας και συνέχισε τον αγώνα κατά των ξένων κατακτητών στη διάρκεια της γερμανοβουλγαρικής κατοχής, ως γραμματέας του ΕΑΜ Ανατολικής Μακεδονίας. Μετά την απελευθέρωση έγινε νομάρχης Καβάλας. Το 1945 συνελήφθη για την εθνικοαπελευθερωτική του δράση, καταδικάστηκε σε 12 χρόνια φυλάκιση και εξορίστηκε στη Γυάρο ως το 1951 που αφέθηκε ελεύθερος. Δυο χρόνια αργότερα, το 1953, συνελήφθη και πάλι από τις «αρχές ασφαλείας του κράτους» και εξορίστηκε στο νησί Άγιος Ευστράτιος (Άη Στράτης) ως το 1961. Πήγε στη Μόσχα για θεραπεία του ματιού του και επιστρέφοντας εκλέχτηκε το 1961 βουλευτής της ΕΔΑ στο νομό Καβάλας, στις εκλογές της βίας και της νοθείας. Τη νύχτα της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, το Μάη του 1963, τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι από τους τραμπούκους και νοσηλεύτηκε για ένα μήνα περίπου στο νοσοκομείο.

Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου βγήκε στην παρανομία, οργάνωσε τον πρώτο αντιστασιακό πυρήνα στη Θεσσαλονίκη και τέθηκε επικεφαλής της αντιδικτατορικής οργάνωσης Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ) και της παράνομης κομματικής οργάνωσης του ΚΚΕ. Το 1968 συνελήφθη από όργανα της Ασφάλειας και πέθανε από τα φρικτά βασανιστήρια των χουντικών, σε ηλικία 56 χρόνων, στη διάρκεια «ανάκρισής» του στα κρατητήρια της ΚΥΠ Θεσσαλονίκης, στις 9 Μαϊου 1968.

Χ.ΖΑΦ.