Προς
κ. Υπουργό Πολιτισμού-Αθλητισμού
κοιν. κ. Δήμαρχο Αίγινας
ΘΕΜΑ: αποκατάσταση, επανάχρηση και ανάδειξη των πρώην Φυλακών Αίγινας
Κυρία Υπουργέ,
Στο ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΙΓΙΝΑΣ πραγματοποιείται από 13-28 Ιανουαρίου 2018 έκθεση με θέμα: «Ενθυμήματα, αντικείμενα και ιστορίες από τις Φυλακές Αίγινας – πρώην Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο»
Τα «Ενθυμήματα» έδωσαν την ευκαιρία στους επισκέπτες της έκθεσης να γνωρίσουν μια άλλη πλευρά της ζωής στις φυλακές: τις καλλιτεχνικές δημιουργίες των κρατουμένων. Άλλωστε πολλά από τα εκθέματα-εργόχειρα των κρατουμένων προσέφεραν οι ίδιοι οι κάτοικοι της Αίγινας.
Είχαν επίσης την ευκαιρία οι πολίτες να μάθουν για την ιστορία και την εξέλιξη του ίδιου των κτηρίου των φυλακών. Το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο, έργο του αρχιτέκτονα Θεόδωρου Βαλλιάνου, με βοηθό τον Δημήτριο Σταυρίδη, εγκαινιάστηκε το 1828 και ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 1829. Είναι το κτήριο στο οποίο λειτούργησαν οι πρώτες τεχνικές σχολές, βιβλιοθήκη, το πρώτο τυπογραφείο, το πρώτο Αρχαιολογικό Μουσείο, η πρώτη ορυκτολογική σχολή, το κτήριο όπου στεγάστηκε για τρία χρόνια η Σχολή Ευελπίδων. Το 1841 λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο, από το 1860 ως φρενοκομείο, το 1866 1869 στέγασε πρόσφυγες από την Κρήτη και το 1880 μετατράπηκε σε φυλακές, τις φυλακές της Αίγινας.
Το κτήριο έχει κριθεί διατηρητέο, ολόκληρο ή κάποια τμήματά του. Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των αποφάσεων - όπως και το κόστος της συντήρησης-αποκατάστασης – είναι κατανοητές. Πρόκειται όμως για ένα έργο ύψιστης σημασίας που θα αναδείξει πτυχές της σύγχρονης ιστορίας του ελληνικού κράτους, αυτού του κράτους που το 2021 θα γιορτάσουμε τα 200 χρόνια από την Επανάσταση που το γέννησε.
Η αποκατάστασή του επομένως επείγει, αλλά πρωτίστως επείγει η ανάγκη να γίνει επισκέψιμος ο χώρος - απτό του δείγμα η έκθεση «Ενθυμήματα». Τα έργα των κρατουμένων, στοιχεία της ιστορίας των πολιτικών κρατουμένων, όροι διαβίωσης, μαρτυρίες, φωτογραφίες, βιβλία που έχουν γραφτεί μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν ένα μουσείο βιωματικής προσέγγισης της σύγχρονης τραγικής όσο και ηρωικής ιστορίας της χώρας μας. Ένας χώρος περισυλλογής, αναμνήσεων, μελέτης, ανοιχτός πρώτα – πρώτα στους νέους ανθρώπους, που μεγαλώνουν δυστυχώς μέσα στο κλίμα του ιστορικού αναθεωρητισμού και με την απαξίωση των αγωνιστικών παραδόσεων του λαού μας, που σημαντικό μέρος έγραψαν οι πολιτικοί κρατούμενοι των Φυλακών Αίγινας την περίοδο της Χούντας.
Ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων – Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967 – 1974 έχει ιδρυτική-καταστατική του αρχή την ανάδειξη των τόπων ιστορικής μνήμης και τη λειτουργίας τους ως αρχείων-μουσείων, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους ιστορικούς-ερευνητές αλλά και στους νέους μας να γνωρίσουν την ιστορία τους όπως καταγράφεται από τα γεγονότα και τις πολύτιμες μαρτυρίες επώνυμων και ανώνυμων πρωταγωνιστών.
Αθήνα 24-1-2018
Με εκτίμηση
Για το Δ.Σ.
Ο πρόεδρος | Ο Γενικός Γραμματέας |
Μανταίος Κωνσταντίνος | Καλογήρου Θεόδωρος |
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ
Αξιότιμε κ. Δήμαρχε,
Αξιότιμη κ. Πρόεδρε του Δημοτικού συμβουλίου,
Αξιότιμη κ. Αντιδήμαρχε Πολιτισμού και Τεχνών,
Αξιότιμε κ. Γενικέ Γραμματέα του Δήμου,
Αξιότιμοι κύριοι και κυρίες Δημοτικοί Σύμβουλοι,
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών (Σ.Φ.Ε.Α.) 1967-1974 εκφράζει μαζί με τις θερμότερες ευχές του για το 2018 τις ευχαριστίες του προς το Δήμο Θεσσαλονίκης για την πολύτιμη συνδρομή του στην υλοποίηση του χρόνιου αιτήματός μας να δημιουργηθεί Χώρος Μνήμης για την Αντιδικτατορική Αντίσταση στις εγκαταστάσεις του Πολεμικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, όπου κατά τη διάρκεια της επτάχρονης τυραννίας οι δήμιοι της ΚΥΠ βασάνισαν αγωνιστές/τριες της Δημοκρατίας.
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης από την αρχή αγκάλιασε το αίτημα αυτό των αντιδικτατορικών οργανώσεων και των αγωνιστών της πόλης και το Δημοτικό Συμβούλιο με το 735/2012 ομόφωνο ψήφισμά του ζήτησε να παραχωρηθεί χώρος στο Πολεμικό Μουσείο για τη δημιουργία μόνιμης έκθεσης ιστορικής μνήμης για την περίοδο της δικτατορίας.
Μπροστά στην αρχική άρνηση του Πολεμικού Μουσείου, ο Δήμος Θεσσαλονίκης όχι μόνο επανήλθε με νέα απόφαση του (211/2013), αλλά και με την 626/2013 ομόφωνη απόφασή του το Δημοτικό Συμβούλιο ανέθεσε στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης την ιστορική τεκμηρίωση του χώρου των βασανιστηρίων των αγωνιστών/τριών κατά της Απριλιανής Δικτατορίας του 1967 στη Θεσσαλονίκη. Το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, αφού συγκέντρωσε όλα τα απαραίτητα ντοκουμέντα και τις προφορικές μαρτυρίες των αγωνιστών/τριών της Αντιδικτατορικής Αντίστασης, παρέδωσε εργασία του, με την οποία τεκμηριωνόταν, πέρα από κάθε αμφισβήτηση, πως την περίοδο της δικτατορίας στο συγκεκριμένο χώρο στεγαζόταν η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (Κ.Υ.Π.), και εκεί είχαν βασανιστεί αγωνιστές/τριες της Δημοκρατίας, ενώ είχε αφήσει την τελευταία του πνοή και ο βουλευτής-αγωνιστής Γιώργης Τσαρουχάς.
Μετά τη συγκατάθεση του Πολεμικού Μουσείου να επιτρέψει στον ΣΦΕΑ 1967-1974 να επιμεληθεί τη δημιουργία του ειδικού εκθεσιακού χώρου-χώρου μνήμης, ο Δήμος Θεσσαλονίκης συνέδραμε εκ νέου στην προσπάθεια, αναθέτοντας στο Κέντρο Ιστορίας σχετικές εργασίες. Το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης δια του προϊσταμένου του Αντ. Σατραζάνη και του υπευθύνου των αρχειακών του συλλόγων Αν. Στεφανίδη όχι μόνο έθεσε την εμπειρία και τη γνώση του στη διάθεση της ειδικής επιτροπής που συγκροτήθηκε, αλλά προχώρησε και στην επίπονη ψηφιοποίηση τεκμηρίων που αναφέρονται στο καθεστώς και στην αντίσταση κατά της χούντας στη Θεσσαλονίκη. Την περίοδο 2016-2017 ψηφιοποιήθηκαν πάνω από 4.000 ιστορικά τεκμήρια (έγγραφα, δικαστικές αποφάσεις, φωτογραφίες, προκηρύξεις, εφημερίδες, καλλιτεχνήματα πολιτικών κρατουμένων κ.α.), τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία του Χώρου Μνήμης και αποτελούν μια πολύτιμη ερευνητική παρακαταθήκη για την πρόσφατη ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΦΕΑ 1967-1974 εκφράζει την ευαρέσκειά του προς το Δήμο Θεσσαλονίκης για τη σημαντική του συμβολή στην υλοποίηση του Χώρου Μνήμης. Ταυτόχρονα, επιθυμεί να μνημονεύσει ξεχωριστά τη συνδρομή του Δημοτικού Συμβουλίου, του δημάρχου της πόλης Γιάννη Μπουτάρη, της προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Καλυψώς Γούλα, του πρώην προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Παναγιώτη Αβραμοπουλου, της αντιδημάρχου πολιτισμού και τεχνών Έλλης Χρυσίδου, του Γ. Γραμματέα του Δήμου Θωμά Ψαρρά, του προϊσταμένου του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης Αντ. Σατραζάνη και του υπευθύνου αρχείων του Κ.Ι.Θ. Αν. Στεφανίδη.
Αγαπητοί/ές κυρίες/οι,
Η Θεσσαλονίκη μπορεί να περηφανεύεται όχι μόνο για τους αγωνιστές/τριες που έπραξαν το δημοκρατικό τους χρέος - πολλές φορές με βαρύτατο προσωπικό τίμημα - απέναντι στο καθεστώς της τυραννίας, αλλά και για την έμπρακτη ανάδειξη της ιστορικής μνήμης της πόλης και την απόδοση τιμής σε ανθρώπους με αξίες και ιδανικά, που θα πρέπει να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για τους νεότερους.
Αθήνα 10-1-2018
Με εκτίμηση
Για το Δ.Σ.
Ο πρόεδρος | Ο Γενικός Γραμματέας |
Μανταίος Κωνσταντίνος | Καλογήρου Θεόδωρος |
Κυρία Υπουργέ,
Μαζί με τις θερμότερες ευχές μας για το 2018 που μόλις ανέτειλε, θα θέλαμε να επανέλθουμε σε ένα πολύχρονο, ανικανοποίητο αίτημα του Σ.Φ.Ε.Α. 1967-1974 - που υποστηρίζεται και από το Δήμο Θεσσαλονίκης - το οποίο αφορά στη δη-μιουργία μόνιμης έκθεσης και αρχείου της Αντιδικτατορικής Αντίστασης στο χώ-ρο των πρώην φυλακών Επταπυργίου, όπου πολλά από τα μέλη μας σκληρές επέρασαν μέρες στη διάρκεια της επτάχρονης τυραννίας 1967-’74.
Όπως γνωρίζετε, στο Επταπύργιο πραγματοποιούμε, με τη συνδρομή της τοπι-κής Εφορείας Αρχαιοτήτων, επετειακές εκδηλώσεις για την ανάδειξη και τη δια-τήρηση της ιστορικής μνήμης του μαρτυρικού αυτού χώρου, που αποτελεί συ-στατικό στοιχείο της ιστορίας της Θεσσαλονίκης με τις πλούσιες αγωνιστικές πα-ραδόσεις. Ακόμη, το Επταπύργιο έχει μεγάλη επισκεψιμότητα από σχολεία όλης της χώρας, ιδιαίτερα παραμονές της επετείου του Πολυτεχνείου, όποτε συναγω-νιστές/τριες μας αναλαμβάνουν και την ξενάγησή των μαθητών.
Δυστυχώς, πέρα από τις προσωπικές μαρτυρίες και αφηγήσεις δεν υπάρχει κα-νένα έκθεμα ή ντοκουμέντο που να θυμίζει και να αναδεικνύει την παρουσία των πολιτικών κρατουμένων στο χώρο του Επταπυργίου. Επιπλέον, τα αρχεία των φυλακών Επταπυργίου έχουν μεταφερθεί στις φυλακές Διαβατών και είναι δυ-σπρόσιτα ακόμη και για τους ιστορικούς ερευνητές – παρά την υπόσχεση του Υπουργείου Δικαιοσύνης ότι επρόκειτο να επανέλθουν στο Επταπύργιο, ώστε να συντηρηθούν και να αξιοποιηθούν.
Επίσης σεβαστό μέρος αρχειακού υλικού, όπως δικογραφίες, αποφάσεις στρα-τοδικείων, αλληλογραφία κρατουμένων αγωνιστών/τριών με τις οικογένειες τους, προσωπικά είδη που έχουν σχέση με τη φυλάκισή τους στο Επταπύργιο, αν και έχουν διασωθεί και υπάρχουν σε ιδιωτικές ή συλλογές κρατικών φορέων, παρα-μένουν άγνωστα και απρόσιτα για το ευρύ κοινό, αφού δεν μπορούν να εκτεθούν ή να μελετηθούν.
Γι’ αυτό ζητούμε:
Α) να δημιουργηθεί ένας μόνιμος χώρος, τόσο εκθεσιακός όσο και μελέτης, σε πτέρυγα-«ακτίνα» του Επταπυργίου, ώστε να φιλοξενήσει όλο αυτό το πολύτιμο υλικό-«πρώτη ύλη» για τη βιωματική προσέγγιση μιας σκοτεινής όσο και ηρωι-κής περιόδου.
Β) να επανέλθει το αρχείο των φυλακών Επταπυργίου στο «φυσικό» του χώρο.
Για αναλυτικότερες πληροφορίες και διευκρινίσεις, είμαστε πρόθυμοι να συνα-ντηθούμε μαζί σας, το ταχύτερο δυνατόν.
Αθήνα 8-1-2018
Με εκτίμηση
Για το Δ.Σ.
Ο πρόεδρος | Ο Γενικός Γραμματέας |
Μανταίος Κωνσταντίνος | Καλογήρου Θεόδωρος |